Argiaren abiadura eta denboran bidaiatzea

299.792.458 m/s. Hori da argiaren abiadura. Hori da unibertsoko abiadurarik azkarrena. Ez dago azkarrago doan ezer.

Baina, zergatik? Zergatik ezin da abiadura altuagoetan bidaiatu? Honen erantzuna Einsteinen ekuazio famatuak ematen digu: E = mc². Honek energia (E) eta masa (m) bider argiaren abiaduraren berretura (c²) berdinak direla esan nahi du. Hau da, objektu bat mugimenduan jartzeko, energia kantitate zehatz bat behar da, objektuaren masaren araberakoa. Mugimenduan jartzean, energia ematen diogu gorputz horri. Baina, ekuazioan ikus dezakegunez, energia emateak masa ematea esan nahi du. Beraz, gorputzak energia eta masa gehiago izango ditu. Objektua azeleratzen jarraitu nahi badugu, lehen baino energia gehiago aplikatu beharko diogu, bere masa handiagoa delako. Orduan, objektuak, berriz ere, energia eta masa gehiago izango ditu. Horrela jarraituz gero, gero eta energia eta masa gehiago izango zituen, eta, Einsteinen arabera, 300.000 km/s-ko abiadurara iristean objektuaren masa infinitua izango litzateke. Beraz, energia eta masaren artean berdintasuna dugunez, m = ∞  bada, energia ere infinitua da, eta, zoritxarrez, energia infinitua ezinezkoa da.

Halere, masa ez duten gorputzek ez dute arazo hau. Argia onda elektromagnetiko edo partikula (fotoia) izan daiteke. Ondak ez daude materiaz osatuta, beraz ez dute masarik. Fotoiek ere ez dute, beraz, argiak ez du inoiz masarik, eta abiadura handiak lor ditzake.

Gizakiok ezin dugu 300.000 km/s abiadurarik lortu, baina bai honen %99a (noizbait, teknologia aurreratuagoekin. Oraingoz, abiadura mugatuagoak ditugu). Badakigu, Einsteini esker, halako abiaduretan ez direla gauza normalak gertatzen. Seguruaski, aplikaziorik interesgarriena “denboran bidaiatzeko” aukera da.

Izan ere, erlatibitatearen teoriak dioenez, denbora ez da unibertsala. Hau da, denontzat ez da abiadura berdinean pasatzen. Zure abiadura zenbat eta handiagoa izan, orduan eta motelago pasako da zuretzat denbora.  Eta (ezinezkoa izan arren), argiaren abiaduran joango bazina, denbora = 0 izango zen, hau da, ez zen denborarik pasako. Adibide bat: imagina ezazu lagun baten erlojua  eta zurea sinkronizatuak daudela. Orain, sartu zaitez hegazkin batean, joan-etorriko bidaia egin eta itzultzean, konprobatu zure eta zure lagunaren erlojuak sinkronizatuta egoten jarraitzen duten. Berez, erantzuna ezetz da. Zure erlojua apur bat atzeratua dago, zuretzat, azkarrago bidaiatzean, denbora motelago igaro delako. Baina, hegazkin baten abiadura ez da nahikoa aldaketa txiki hau nabaritzeko eta, gainera, gure erlojuak ez dira atomikoak bezain zehatzak.

Egunen batean, espaziountzi superazkarrak asmatzen direnean, pertsona bat bidali ahal izango dugu, izar urrun batera.  Berarentzat, bidaia 10 urtekoa izango da, baina Lur planetan, milurte bat pasa da. Pertsona hori izango da lehen denbora-bidaiaria.

Eneko Lekaroz

DBHko 2. maila

Sarrera honek I. #KulturaZientifikoa Jaialdian parte hartzen du